Szkołę muzyczną w Bytomiu zaczął organizować na polecenie władz wojewódzkich w marcu 1945 r. Stefan Marian Stoiński (muzykolog i przedwojenny śląski działacz muzyczny). Uczelnia, pod nazwą Miejskie Konserwatorium Muzyczne, rozpoczęła pracę z ok. 450 uczniami 1 X 1945 r. Składała się wówczas ze szkoły umuzykalniającej, niższej szkoły muzycznej, średniej szkoły muzycznej, wyższej szkoły muzycznej oraz szkoły organistów. W ambitnych planach założyciela było jeszcze otwarcie szkoły chórmistrzów. Ujednolicenie struktury szkolnictwa muzycznego w Polsce późną jesienią 1945 r. oraz nagła śmierć dyrektora Stoińskiego w końcu tego roku sprawiły, że od 1946 r., używając nowej nazwy – Miejska Szkoła Muzyczna, placówka ograniczona została do szkoły umuzykalniającej oraz niższej i średniej. W tej ostatniej otwarto m. in. klasę organów. Dyrektorem został Stanisław Czarny. W 1947 r. wyodrębniono Miejską Szkołę Umuzykalniajacą, nad którą kierownictwo objął Marian Łęgowski. Już po dwóch latach została ona jednak zlikwidowana. Spośród jej ponad 300 uczniów część została przeniesiona do szkoły niższej, a część trafiła do zorganizowanego później ogniska muzycznego. Latem 1949 roku rozdzielono organizacyjnie szkoły średnią i niższą, a z początkiem 1950 r. upaństwowiono je. Powstały wówczas Państwowa Średnia Szkoła Muzyczna (PŚSM), której dyrektorem pozostał S. Czarny oraz Państwowa Szkoła Muzyczna (PSM), z dyrektorem – Mateuszem Lisickim. Obie placówki podobnie jak wszystkie wcześniejsze były szkołami popołudniowymi. We wrześniu 1951 r. otwarte zostały pierwsze trzy klasy ogólnokształcącej Państwowej Podstawowej Szkoły Muzycznej (PPSM), łączącej nauczanie muzyki z programem 7-letniej publicznej szkoły podstawowej. Jednocześnie rozpoczęto wygaszanie PSM, zakończone ostatecznie w 1954 r. W następnym roku PŚSM przeniesiono do Chorzowa, a dyr. Lisicki podjął starania o uruchomienie obok PPSM także ogólnokształcącego liceum muzycznego. W czerwcu 1957 r. zatwierdzono eksperymentalną i jedyną wówczas w kraju 12-letnią Państwową Szkołę Muzyczną stopnia Podstawowego i Licealnego (PSMSt.PiL). Pod kierownictwem nowego dyrektora – Tadeusza Borowskiego (lata 1957–1965) – wypracowano model wewnętrznej organizacji szkoły, który utrzymał się do dzisiaj mimo kolejnych reform szkolnictwa i zmian jej nazwy. W 1960 r. placówce nadano imię Fryderyka Chopina. W tym samym roku odbył się w niej pierwszy egzamin dojrzałości (od tego czasu bytomskie liceum muzyczne doczekało się 1764 absolwentów). Dyrektorami szkoły w następnych latach byli: Michał Krawczyk (1965–1982), Henryk Kowalczyk (1982–1986), Janina Wilkowa (1986–1989), Bożena Korzeń-Jarząbek (1989–2001) i Jolanta Sznajder (2001–2021). Od września 2021 r. szkołą kieruje pani Zuzanna Sucharowska.
Siedzibą szkoły jest neogotycki gmach (z obszerną, stylową aulą – salą koncertową) z 1869 r., w którym do 1945 r. mieściło się niemieckie państwowe gimnazjum klasyczne. Budynek zdewastowany po zajęciu miasta przez wojsko sowieckie i doraźnie doprowadzony do stanu pozwalającego na jego użytkowanie, był w następnych latach wielokrotnie częściowo i kompleksowo remontowany (także ze względu na szkody górnicze). Najpoważniejsze prace miały miejsce w latach 1959–1961, 1973–1976, 1985–1986 i 2018–2021. Na początku lat 70. XX wieku do istniejącego gmachu (wpisanego do rejestru zabytków w 1975 r.) dobudowano modernistyczne skrzydło, mieszczące m.in. halę sportową i kameralną salę koncertową. Z budynku szkoły muzycznej korzystały powiązane z nią organizacyjnie: Społeczne Ognisko Artystyczne (w latach 1951–2014) oraz Państwowa Średnia Szkoła Baletowa (1955–1958).
Tomasz Śmiałek
